هەرەسهێنانى بەڵگەى ماسى سۆليكانس
سەردەمێك داروينيزم بەبەردبووى ئەو ماسيانەى لە خێزانەى سۆڵيكانس بوون وەك بەڵگەێك بەهێزى ئەو چيرۆكەى كە ئەلێ ماسيەكان لە دەرياوە بەرەو ووشكانى رۆشتن پێشكەش دەكرد زيندەرزانە داروينيەكان بەسوود وەرگرتن لە بەردبووى ئەم زيندەوەرە بانگەشى ئەوەيان دەكرد كە لەلەشى ئەم زيندەرانە سييەكى سەرەتايە گەشى كردووە ئەمە لە زۆر سەچاوە داروينزميەكان باس دەكرا،تەنانەت وێنە زنجيرەيەكانى هاتنە دەروەى سۆليكانسيش لە ئاو دەكێشرا و بلآودەكرايەوە وە هەموو ئەوانەش پشتى بە بۆچوونى((لە ناوچوونى ئەم جۆرە ماسيە دەبەست))بەلآم لە ٢٢ى١٢ى١٩٣٨دا لە زەريايى هيندى دۆزينەوەێكى زۆر سەرسوورهێنەرئاشكرا كرا لە قولآى زەريا ئەندامێكى زيندووى ليتىمارياێك دۆزرايەوە كەسەر بەخێزانەى سۆليكانس لە كاتێكا وا دەزانرا ئەم نيوە گۆراوە نزيكى (٧٠)مليۆن ساڵ لەمەو بەر ڕەچەڵەكى لە ناووچووە،دۆزينەوەى نموونەێكى زيندووى سۆليكانس شۆكێكى گەورە بوو بۆ داروينيزم،ئەوتا لاينگرانى داروزينزمى بەبەردووناس (جەى ئێل بى سمس) دەلێت "ئەگەر لەرێگايە ديناسوورێكم بهاتێيە رێم هێندە سەرسام نەدەبووم" لەسالآنى دواتر لە ناوچەكانى تر زياتر لە دووسەد سۆڵكانس ڕاوكران لەگەڵ ڕاوكردنى ئەم سۆليكانسەنە دەركەوت كە ئەو بەڵگەنانەى كە داروينەكان لەسەر زيندەوران دەيهێنەوە دوورە لە راستيەوە بە پێچەوانەى ئەو بانگەشانەى كە دەيان كرد سۆلێكانس نە خاوەن سيەكى سەرەتايى بوو نە خاوەنى مێشكى گەورە بوو ئەوەى كە تێوژرە داروينەكان وايان دەزانى سيەكى سەرەتايە شتێك نەبوو جگە لە كيسەێكى چەورى جگە لەمانەش تێوژەرە داروينەكان پێوابوو سۆليكانس جۆرە خشۆكێكى ئامادبووە بۆ هاتنە دەروە لە ئاو بەلآم راستە نەبوو چونكە دەركەوت ماسيى ناو قولآى ئاوە و هەرگيز ناێتە سەروو قولآى ١٨٠ مەتر ،بەم هۆيەوە ئەو بەڵگەى كە بە ئەلقەى گواستنەوەى نێوان ماسيى خشۆك دەدانرا هەرەسى هێنا،بەبەردوو ناس(پيتەر فۆرى) لەبابەتێكى لە گۆڤارەى بەناوبەنگى(Nature) لەبارەى ئەم باسە ووتەى"لەبەرئەوەى ماوەيەكى زۆر بۆچوونى ئەوەى كە سۆلێكانسەكان نزيكن لە باپيرە گەورەى تێتارەپۆتەكانن لە ئاردابوو لەگەل دۆزينەوەى لايتماريايێكى زيندوو ئومێد كرا بەڵگە بەدەست بكەوێتلەسەر گۆرانى ماسى بۆ ووشكاوەكى بەلآم ئەو تێوژينەوانەى لەسەر ئەنەتۆمى فسيۆلۆجى لاتيمارياكان كراوە دەريخست كە دۆزينەوەى ئەم پەيوەنديە تەنها ئاواتێكەو هيچ پاڵپشتێك نيە كە سۆلێنكاس بە زەنجيرەێكى وون بووى نيشان بدا"[1]
______________________________________
[1] P.L.Forey, Nature,Vol336,1988,s.729